2000’li yılların başında yapılan yeni testler Ludwig van Beethoven’ın kurşun zehirlenmesinden muzdarip olduğunu doğruladı. Hayatının büyük bir bölümünde onu sefalet içinde bırakan onlarca yıllık hastalık yaşayan efsanevi besteci 1827’de öldü. Araştırmacılar kurşun seviyelerinin neden bu kadar yüksek olduğundan emin değiller, ancak bazı fikirleri var.
Argonne, Illinois’deki Enerji Departmanı laboratuvarında Beethoven’ın saç örneklerini ve kafatası parçalarını inceleyen bir ekibin başında bulunan Bill Walsh, “Birçok olasılık var” diyor. Besteci bir şarap severdi ve o zamanlar şarapların yüksek kurşun seviyeleri içerdiği biliniyordu. Walsh, ayrıca kısmen kurşundan yapılmış bir kadehten maden suyu içtiği bir kaplıcada kaldığını söylüyor.
Ancak Walsh, Beethoven’ın normalden daha yüksek kurşun seviyelerine maruz kalmamış olabileceğini de söylüyor. Walsh, bestecinin kurşuna karşı aşırı duyarlı olabileceğini ve vücudunun onu ortadan kaldıramamış olabileceğini de söylüyor.
Walsh, araştırmacıların test ettikleri saç ve kemik örneklerinin iki farklı kaynaktan geldikleri ve DNA testleri ile eşleştirildikleri için Beethoven’a ait olduğuna ikna olduklarını söylüyor.
Ludwig van Beethoven’ın ölümünü takip eden günlerde, arkadaşları ve hayranları onun cesedini görmeye geldiler ve hatıra olarak saçlarını kestiler. Bu çalınan örneklerden birinin yakın zamanda yapılan kimyasal analizi, bilim adamlarının tıbbi tedavinin, kurşun zehirlenmesini kötüleştirerek Beethoven’ın ölümünü hızlandırmış olabileceği sonucuna varmalarına yol açtı.
Mart 1827’deki ölümünden dört ay önce, Beethoven muhtemelen siroz nedeniyle aşırı karın şişkinliği yaşamaya başladı. Doktoru Andreas Wawruch, sıvıyı boşaltmak için karnını bir iğne ile deldi. Araştırmacılar, 2005’ten beri Beethoven’ın da ciddi kurşun zehirlenmesinden muzdarip olduğunu biliyorlardı. Avusturya’daki Viyana Tıp Üniversitesi’nden adli bilim adamı Christian Reiter tarafından yürütülen en son saç araştırması, iki sorunu birbirine bağlıyor.
Saç uzadıkça kan dolaşımındaki kurşun dahil maddeleri emer. Araştırması için Reiter, iki kılı bir spektrografla analiz etti ve son 4 ayı boyunca Beethoven’ın iç kimyasının günlük bir günlüğünü oluşturdu. Bestecinin, ölüm döşeğinde dört kez karnı delinmiş ve her seferinde vücudundan 7.7 ila 14 litre sıvı akıtılmıştır. Her karın ponksiyonundan sonra bestecinin saçındaki kurşun miktarının arttığı görülmüştür. Korelasyon, palyatif önlemin kurşun zehirlenmesini kötüleştirdiğini gösteriyor ve Reiter, olası bir suçlu olarak yarayı temizlemek için kullanılan kurşun tuzlarını suçluyor. Reiter, başrolün bestecinin sirozunu kötüleştirdiğini ve ölümünü hızlandırdığını tahmin ediyor. Çalışmasının İngilizce çevirisi The Beethoven Journal’ın en son sayısında yer almaktadır .
Illinois, Warrenville’deki Sağlık Araştırmaları Enstitüsü ve Pfeiffer Tedavi Merkezi araştırma direktörü William Walsh, “Tıp doktoru aslında Beethoven’ı kurşun zehirlenmesiyle öldürmüş olabilir” diyor.
Beethoven’ın kurşun zehirlenmesinden ölmesiyle ilgili yürütülen bir başka tartışma ise ‘cam armonika’ denen bir müzik aleti ile ilgilidir. 1761’de Benjamin Franklin tarafından icat edilen cam armonika, Franklin Amerikan Devrimi sırasında Fransa’yı ziyaret ettiğinde Ludwig van Beethoven ve Wolfgang Amadeus Mozart’a gösterildi. Daha sonra her iki besteci de enstrüman için müzik yazdı ve bu da uluslararası bir sansasyon ve batıl inanç yarattı.
Enstrüman, müzisyen nemli parmaklarını üzerlerine yerleştirirken dönen bir mil boyunca dizilmiş, dereceli boyutlarda şişirilmiş kristal kaselerden oluşur. Enstrümanın erken tarihinde, bazen kristal yerine kurşun cam kadeh takımı kullanılmış ve bu notaları ayırt etmek için bazı kaselere kurşunlu boya uygulanmıştır.
Naperville, Illinois’deki Sağlık Araştırma Enstitüsü’ne göre, Beethoven’ın saçı üzerinde yapılan son Kaliforniya destekli araştırmalar, bestecinin bugün normalden 100 kat daha fazla kurşun konsantrasyonuna sahip olduğunu gösteriyor. San Jose Eyalet Üniversitesi tarafından görevlendirilen araştırmacılar, Beethoven’ın kurşun zehirlenmesi geçirdiğinin neredeyse kesin olduğunu söylüyorlar veya bazı hastalıklarını, garip davranışlarını, belki sağırlığını ve büyük olasılıkla ölümünü bu şekilde açıklayabiliyor.
Modern armonikalar, Amerika Birleşik Devletleri’nde, Waltham, Mass.’de yerleşik G. Finkenbeiner Inc. tarafından, cam kaselerin üflendiği ve elektrikle döndürülen millerin yapıldığı yerde yapılır. Artık içlerinde kurşun cam ve kurşunlu boya kullanılmamaktadır.
Görüldüğü üzere nedenleri üzerinde bir çok kaynak öne sürülse de herkesin Beethoven’ın ölümüyle ilgili olarak hemfikir olduğu bir nokta var; ölüm nedeni kurşun zehirlenmesi…
Feyza YALÇIN
Kimyager
KAYNAKLAR
https://www.npr.org/
https://www.science.org/
https://www.latimes.com/
Kurşun doğada yaygın olarak bulunan ve kolay işlenebilir bir metal olması nedeniyle endüstride oldukça fazla kullanılan