Blog

Tersane, Tekne İmal ve Çekek Yerlerinin Çevresel Yönetimi Hakkında Yönetmelik Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 7 Aralık 2022 tarihinde Resmi Gazete ’de yayınlanmıştır. 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (h) bentleri, 11 inci ve 12 nci maddeleri, 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (g) ve (ı) bentleri ile 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 97 nci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Yönetmeliğin amacı, 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu ve ilgili mevzuatı kapsamında iç sular hariç olmak üzere Ülkemiz kıyı alanlarında faaliyet gösteren tersane, tekne imal ve çekek yerlerinde inşa, tadilat ve/veya bakım onarım faaliyeti sonucu ortaya çıkan ve deniz kirliliğine ve deniz tabanında birikim oluşturarak uzun sürede ekosistem tahribatına sebebiyet veren kirleticilerin çevresel yönetimine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Yönetmelik;

1. a) Tersane, tekne imal ve çekek yerlerinin yürütmekte olduğu proseslerin çevresel açıdan iyileştirilmesi, temiz üretim tekniklerinin yaygınlaştırılması, proseslerin deniz çevresine olan etkilerinin izlenmesi, balast sedimanı alım tesislerinin kurulması ve yapılması gereken raporlamaları kapsar.
2. b) 10/9/2014 tarihli ve 29115 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliğinin 5 inci maddesi kapsamı dışında kalan tesisleri kapsamaz.

Tesislerden kaynaklı çevreye olumsuz etkileri önlemek, en aza indirmek ve/veya ortadan kaldırmak amacıyla gerekli altyapıyı inşa etmek, tedbir ve önlemleri belirlemek, prosedürleri oluşturmak ve bunları uygulamak zorunludur. Deniz yüzeyi üzerinde kontrolsüz ve uygun önlem alınmaksızın raspalama, boyama, bakım-onarım amaçlı kesim, zımpara ve montaj işlemlerinin yapılması yasaktır. Tesislerde gerçekleştirilen faaliyetlerde ulusal ve uluslararası sözleşmeler ile yasaklanmış olan malzemelerin kullanımı yasaktır. Bakım/onarım amacıyla tesise gelen gemilerde; bakım onarıma esas alandaki 26/12/2004 tarihli ve 25682 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yer alan tüm atıkların ilgili mevzuata uygun olarak alındığının tespiti yapılmadan işleme başlanması yasaktır. Faaliyet alanında oluşan tüm atık suların sahada toplanması esas olup, arıtılmadan deşarj edilmesi yasaktır. Tesislerde Atık Yönetimi Yönetmeliği ile 12/7/2019 tarihli ve 30829 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sıfır Atık Yönetmeliğine uygun şekilde atık önleme ve azaltımı için gerekli tedbirler alınır.

Tesislerde temiz üretim teknikleri yaygınlaştırılır.

(1) Tesislerde aşağıda belirtilen temiz üretim teknikleri uygulanır:

1. a) Tesiste imal edilen ve/veya bakım onarım için gelen sac, ahşap, kompozit ve benzeri gemilerin hava ve su ile temasında korozyona uğramaması ya da korozyona uğrayan yüzeyde gemi yapı elemanlarının dayanıklılığını artırmak ve yüzeylerini korumak için uygulanan işlemlerin tümüne (kesme, taşlama, kazıma, yıkama, kurutma, macunlama, raspalama, boyama/vernikleme ve benzeri) yüzey hazırlama denir. Yüzey hazırlama, raspalama ve boyama prosesleri tamamen kapalı ve geçirimsiz alanda yapılır. İşlemler sırasında oluşan emisyonlar toplanarak bir baca vasıtasıyla ilgili mevzuatına uygun şekilde atmosfere verilir. Bacalarda; toplam organik karbon (TOK) değeri (karbon cinsinden) 100 mg/Nm3 değerini, toz emisyonu konsantrasyonu 150 mg/Nm3 sınır değerini aşamaz. 3/7/2009 tarihli ve 27277 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hava kalitesine ilişkin olarak Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulur.
2. b) Yüzey hazırlama ve boyama işlemlerinin tamamen kapalı bir alanda gerçekleştirilmesi mümkün değilse iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini aksatmayacak ölçüde işlem yapılan bölümün etrafı ve üstünde kirleticilerin dışarı çıkmasını önleyecek şekilde branda ile çevrelenmiş alan oluşturulur ve işlemler burada gerçekleştirilir.
3. c) Raspalama, yüzey hazırlama ve boyama işlemleri sırasında aşağıdakilerden en az birinin uygulanması zorunludur:

1) İşlem tamamen kapalı bir alanda yapılır.

2) İşlem yapılan bölüm iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini aksatmayacak şekilde branda vb. malzemeler ile çevrelenerek kirleticilerin dışarı çıkması önlenir.

3) Islak raspa yapılır.

4) İşlem yapılan alanda toz toplama sistemi kurulur.

5) Tozumanın deniz çevresine olumsuz etki etmesini önlemek üzere TS 13883 Toz Bastırma Sistemleri-Mekanik Özellikleri Standardına uygun olarak toz bastırma sistemleri kullanılır.

ç) Raspalama yapımı sırasında oluşan katı, sıvı ve toz atıkların sızdırmaz zemin dışına ve deniz ortamına ulaşması önlenir. Zemin düzenli olarak temizlenir.

1. d) Su üzerinde bulunan geminin dış/iç mahallerinde ve/veya çevre kontrolünü etkileyen hava koşullarında atıkların denize ulaşmasını engelleyici önlemler alınmaksızın raspalama, mekanik kazıma, zımparalama ve boyama işlemlerinin yapılması yasaktır.
2. e) Boya atıklarının, kalıntılarının, kullanılmış zımparaların, bezlerin, çamurun, atık yağların, yüzey temizliğinden kaynaklanan atıkların (denizel organizma, pas ve benzeri) ve diğer atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek yöntemlerle toplanması, uygun ekipmanlarda biriktirilmesi ve (ı) bendi kapsamında yönetimi sağlanır.
3. f) Kuru/Yüzer havuzlarda geminin havuzlanmasından havuz temizliğinin yapılıp tekrar daldırılması aşamasına kadar gerçekleştirilecek işlemler için bir kayıt sistemi (havuzlama işlemleri takip sistemi) oluşturulur. Bu kayıt sisteminde havuzlanacak geminin kimlik bilgisi, yapılacak işlemler ile kullanılacak malzeme bilgisi (kimyasallar), inşa, tadilat ve bakım-onarım başlangıç ve bitiş saati, daldırma öncesi yapılan temizlik çalışmalarının başlangıç ve bitiş saati ile görüntüleri yer alır. Kayıtlar 10 yıl süre ile muhafaza edilir ve talep edilmesi halinde Bakanlık, il müdürlüğü ve/veya yetki devri yapılan kurum/kuruluşlara verilmek zorundadır.
4. g) Kuru/yüzer havuzlar ve tesis alanlarının drenaj sistemleri proses ve yağmur suları ayrı toplanacak şekilde oluşturulur. Tesis sahasında yüzey yıkanması ile oluşan atıksular ve yağmur sularının denize ulaşmasını önlemek üzere ara ve ana drenaj kanalları oluşturulur. Drenaj kanallarının temiz olması ve bu kanallar vasıtasıyla toplanan suların yağ tutucu ve partikül tutucu filtrelerden geçirilmeden denize ulaşması engellenir.

ğ) Gemi bulunduran kuru/yüzer havuzlarda her nevi atığın denize akışını önleyecek toplama hazneleri oluşturulur.

1. h) Gemilerin ürettiği atıklar ve yük artıklarının yönetimi Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve ilgili diğer mevzuata göre yapılır.

ı) Çevre lisansı; Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliğinde düzenlenen lisanstır. Faaliyetler sırasında oluşan atıklar, çevre ve insan sağlığı için risk taşımayacak şekilde ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak il müdürlüğünden izin alınarak geçici depolanır, etiketlenir, Atık Yönetimi Yönetmeliği ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun taşınarak, güvenli ve çevreye uyumlu şekilde atıkların geri kazanım/bertarafı için çevre lisansı almış atık işleme tesislerine veya alternatif hammadde kullanım onayı alan tesislere gönderilir. Bertaraf; 2/4/2015 tarihli ve 29314 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ö) bendinde tanımlanan işlemdir.

1. i) Geçici atık depolama alanları Atık Yönetimi Yönetmeliği kapsamında belirlenir ve yönetilir.
2. j) Tesislerde Sıfır Atık Yönetmeliği hükümlerine uyulur.
3. k) Gemilerde kullanılan soğutma sularının aşındırıcılar, boya ve diğer kirleticiler ile teması kesilir.
4. l) Faaliyetleri sırasında oluşabilecek deniz kirliliklerine hazırlıklı olmak ve müdahale amacıyla, 3/3/2005 tarihli ve 5312 sayılı Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun ve ilgili mevzuatı ile getirilen yükümlülüklere uyulur.
5. m) 8/6/2010 tarihli ve 27605 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik hükümleri ile getirilen bildirim yükümlülüğü kapsamında Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemine bildirimde bulunulur.
6. n) Tesislerin faaliyetleri esnasında tüketilen enerjinin (elektrik, yakıt, su tüketimi) 1/1/2030 tarihine kadar % 20 oranında azaltılması hedeflenir.
7. o) Yenilenebilir enerji kaynakları (I-REC sertifikasyonu) tercih edilir, idari bina ve benzeri lokasyonlara güneş panelleri kurulur.

ö) Tesis genelinde kullanılan kaynak ve benzeri makinelerin optimizasyonu sağlanır. Elektrik ve su tüketimini azaltmaya yönelik uygulamalar yapılır.

1. p) Karbon salımını azaltmak üzere tesiste kullanılan römorkör ve benzeri deniz araçlarının tamamının bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 5 yıl içerisinde elektrikli olması sağlanır.

Temiz üretim tekniklerine ilişkin iş termin planı bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içerisinde İdareye sunulur. İş termin planına ilişkin gerçekleşmeler için yılda bir kez 30 Haziran tarihine kadar Bakanlığa yazılı bildirim yapılır.

Bir gemideki balast suyunun dibine çöken malzeme sediman olarak adlandırılır. Geminin eğimi, meyilli, su çekimi, dengesi veya geriliminin kontrolü amacıyla askıdaki maddelerle birlikte gemiye alınan suya balast suyu denir. 400 GT’dan büyük gemilere hizmet veren tesis işleticileri; tesislerine bakım-onarım amacıyla gelen gemilerde balast sularından kaynaklanan sedimanların alınmasına hizmet edecek yeterli kapasite ve teknik donanıma sahip sediman alım tesislerini münferiden veya müştereken kurmak, geçici faaliyet belgesi ve çevre lisansı almak zorundadırlar. Balast tankı onarımı ve temizliği yapılan tesislerde gemi balast sularından kaynaklanan sedimanların alınması ve geçici depolanması amacıyla kurulmuş tesisler sediman alım tesisidir. Sediman alım tesislerinin gemilerin gereksiz gecikmesine neden olmayacak şekilde işletilmesi ve bu sedimanların çevreye, insan sağlığına, mallara ve kaynaklara zarar vermeyecek veya bozmayacak şekilde emniyetli olarak alınması ve bertaraf edilmesi esastır. Sorumluluk, 400 GT’dan büyük gemilere hizmet veren tesis işleticilerinde olmak kaydıyla sediman alım tesisleri üçüncü şahıslar tarafından da işletilebilir.

400 GT’dan büyük gemilere hizmet veren tesis işleticileri ayrıca;

1. a) Sahip oldukları sediman alım tesislerinde toplanan sedimanları 2872 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine göre bertaraf etmek veya ettirmekle,
2. b) 400 GT’dan büyük gemilere hizmet veren tesis işleticileri gelen gemilerden kaynaklanan ve bu Yönetmelikte tanımlanan sedimanları gemilerin talebi üzerine gemilerin gecikmesine yol açmaksızın almakla,
3. c) Sediman alım tesisinde ve sediman yönetim planında yapılacak değişiklikler için Bakanlıktan onay almakla,

ç) Bu Yönetmelikte ve sediman yönetim planında tanımlananların dışında sediman alma talepleri için Bakanlıktan izin almakla,

1. d) Ek-1’de verilen formata göre, hazırlanacak sediman alım tesisi proje raporunu Bakanlığa sunarak sediman alım tesisi onay belgesi almakla,
2. e) Sediman yönetim planını her beş yılda bir Bakanlığa sunmakla,
3. f) Ek-3’te belirtilen formata göre her yılın birinci ayında Bakanlığa faaliyet raporu sunmakla, yükümlüdürler. Sediman alım tesislerinin, bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak işletildiğini gösteren rapora faaliyet raporu denir.

Aynı bölgede bulunan bu Yönetmelik kapsamına giren tesisler müştereken sediman alım tesisi kurup işletebilirler.

Sediman alım tesisi onay belgesi alan tesisler Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliğine göre Bakanlığa başvuru yapar. Geçici faaliyet izni almış tesisler, Bakanlık tarafından belirlenecek formata göre hazırlanacak faaliyet raporu ile birlikte çevre izin ve lisans belgesi almak üzere Bakanlığa başvurmak zorundadır.

Sediman alım tesisi proje raporunun Bakanlıkça uygun bulunması durumunda, sediman alım tesisi rapora uygun olarak faaliyet vermeye hazır hâle getirilir. Sediman alım tesisleri Bakanlık ve/veya il müdürlüğü yetkililerince mahallinde incelenerek rapora uygun kurulup kurulmadığı tespit edilir.

Türkiye’de balast tankı temizlemesi veya onarımı yaptırmak isteyen 400 GT’dan büyük gemi işletmecileri gemi balast sularından kaynaklanan sedimanları bu Yönetmelik kapsamında lisans almış tesislere verirler.

Sediman alım tesisleri aşağıdaki yeterlik kriterlerine sahip olmak zorundadır:

1. a) Sediman alım tesisleri kullanıma uygun, erişilir ve bu tesisleri kullanan tüm gemilerin ihtiyaçlarına yeter ve Bakanlıkça uygun görülecek kapasitede olmak zorundadır.
2. b) Sediman alım tesisleri gemiler için zaman kaybı oluşturmayacak ve bu tesislerin normal işlerini aksatmayacak şekilde çalıştırılmak zorundadır.
3. c) Sediman alım tesisleri gemiden sedimanları alabilecek ekipmanlara sahip olmak zorundadır.

ç) Sediman alım tesislerinin kapasiteleri gemi tesisten çıkmadan önce sediman alım işlemlerini tamamlayacak yeterlikte olmak zorundadır.

Sediman alımı sürecinde görevli olan personelin, Bakanlıkça usul ve esasları belirlenecek eğitimi almalarını sağlamak ve yalnızca eğitim almış personeli bu Yönetmelik uyarınca gerçekleştirilen iş/işlemlerde çalıştırmakla yükümlüdür.

Sediman alım tesisi kuran ve işleten tesisler, Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliğinin Ek-2’sinin 8.3.5 numaralı satırı kapsamında gemilerin ürettiği atıklar ile yük artıklarının toplandığı atık kabul tesisler olarak çevre izin ve lisansı almak zorundadır. Yükümlülüklerini yerine getirmeyen sediman alım tesisleri için çevre lisans belgesinin iptali işlemleri; Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde yapılır.

Gemi balast sularından kaynaklanan sedimanların lisanslı sediman alım tesislerinden bertaraf tesislerine taşınmasında Atık Yönetimi Yönetmeliği hükümleri uygulanır.

Sedimanlar, Atık Yönetimi Yönetmeliğinin Ek-IV’ündeki atık listesi tablosunda (16) kodlu “Listede Başka Bir Şekilde Belirtilmemiş Atıklar” ana başlığında (16 07) kodlu “Nakliye Tankı, Depolama Tankı ve Varil Temizleme İşlemlerinden Kaynaklanan Atıklar (05 ve 13 hariç)” alt başlığı altında (16 07 09*) kodlu “Diğer tehlikeli maddeler içeren atıklar” olarak M kodlu (Muhtemel Tehlikeli Atık) şekilde yer almaktadır. Sedimanların sediman alım tesislerinde geçici depolanmalarını müteakip transferi ve bertarafına ilişkin usul ve esaslarda, bu atık kodları ile ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.

Sedimanların geçici depolanması sediman alım tesislerinde sağlanır. Sedimanların bertarafı öncesinde tesislerde veya bertaraf tesislerinde işleticiler ön işlem uygulayarak bertaraf edilecek sedimanların hacmini veya tehlikelilik özelliklerini azaltabilir ve atık yönetimini kolaylaştırabilirler. Bu maksatla; sedimanlara susuzlaştırma, katılaştırma/stabilizasyon, kurutma gibi bazı fiziksel, ısıl, kimyasal veya biyolojik işlemler uygulanabilir. Bu işlemler sonucunda ortaya çıkan atıksu bertaraf tesislerinde bertaraf edilecektir.

Büyükşehir belediyesi sediman alım hizmeti veriyor ise; yetki alanında bulunan tesisler büyükşehir belediyesi ile sediman alım sözleşmesi yapmaları halinde sediman alım tesisi kurmaktan muaftır.

Sedimanlar için yakma, düzenli depolama (atık koduna uygun faydalı kullanım) gibi bertaraf yöntemleri uygulanabilir.

Sedimanlarla ilgili tüm taşıma işlemleri lisanslı taşıma araçları ile yapılır.

Sediman temizliği ve bertarafında çalışanların emniyeti ve çevre üzerinde oluşabilecek risklerin azaltılması için gereken tedbirler sediman alım tesisi işleticileri veya bertaraf tesisi işleticileri tarafından alınır.

Tesis; izleme çalışmaları için gerekli teknik altyapıyı kurmakla, ölçüm ve analizleri yaptırmakla, bu analiz sonuçlarını raporlamakla ve gerekli kayıtları tutmakla yükümlüdür. Tesisin deniz çevresine olan etkilerinin detaylı olarak belirlenmesi ve zamana bağlı değişiminin izlenmesi amacıyla su kolonunda, deniz sedimanında ve biyotada Ek-4’te belirtilen parametreler dâhilinde yıllık izleme çalışmaları yapılarak ilgili il müdürlüğüne sunulur. Deniz ortamına yönelik izleme çalışmaları, değerlendirilmek üzere çevre izni yenileme sürecinde ve sonraki üçüncü yılda olmak üzere Bakanlığa sunulur. Deniz izleme çalışmaları, tesislerin bölgelerinde müşterek yapılacak bir çalışma ile belirlenebilir. Ancak müşterek izlemeler için İdarenin onayı alınır. İzleme çalışmalarında numune alım nokta sayısı, yeri, izleme dönemi, derinliği ve analizi yapılacak parametrelerde; deniz alanının yapısı ve çevresel hassasiyeti dikkate alınarak Bakanlıkça değişiklik yapılabilir.

Numuneler tesisin etki alanı içerisinde en az 5 nokta ve dışında 2 noktada izleme yapılacak şekilde olmalıdır. Deniz suyunda izlenecek parametreler mevsimsel olarak izlenirken, makro-bentoz örneklemeleri üç yılda bir, deniz sedimanı ve biyota örneklemeleri yılda bir kez yapılmalıdır. Su kolonu boyunca derinliği 20 metrenin üzerinde olan istasyonlarda en az 3 derinlikte (yüzey-ara-dip) örnekleme yapılmalıdır. Dip örneklemesi ise tabanın 1-2 metre üzerindeki derinlikte yapılmalıdır. Derinliği 20 metreden az olan istasyonlarda örneklemenin yüzey ve dip derinlikten yapılması yeterlidir. Deniz sedimanından, biyotadan numune alma ile makro bentoz örneklemeleri ile ilgili olarak Bakanlıkça yayımlanan Deniz İzleme Kılavuzu esaslarına ve ilgili standart hükümlerine uyulur. Numune alma noktalarının koordinatları, noktanın derinliği, o noktadaki toplam su derinliği kaydedilir. Deniz ortamından numune alma; numunenin alındığı tarih, saat, meteorolojik şartlar (yağış, hava sıcaklığı, rüzgâr hızı ve yönü ile akıntı yönü) ve su sıcaklığı belirtilerek yapılır. Numune alma noktalarının koordinatları, numunenin alındığı yer, numune kodu, noktanın derinliği, o noktadaki toplam su derinliği ve kıyıdan uzaklık kaydedilir. Deniz suyu, deniz sedimanı ve biyota numune alma ve analiz çalışmaları, Bakanlıkça yetkilendirilmiş laboratuvarlarca, yetkilendirilmiş laboratuvarların bulunmaması durumunda akredite laboratuvarlarca yapılır. Numune alma, saklama ve analiz yöntemleri ile ilgili olarak Bakanlıkça yayımlanan Deniz İzleme Kılavuzu esaslarına ve/veya ulusal/uluslararası kabul görmüş standartlarda belirtilen hususlara uyulur. Takip eden yıllarda yapılacak olan numune alımları aynı koordinatlardan yapılır. Faaliyet sahibi tarafından, numune alma tarihleri, il müdürlüğüne en az 10 gün öncesinden bildirilir. İdare gerekli gördüğü durumlarda, tesislerin bulunduğu alandan kontrol amaçlı numuneler aldırabilir, analizleri yaptırılabilir ve akademik kurum ve kuruluşlara rapor hazırlatabilir.

Her bir tesis yürütmekte olduğu faaliyetler, kullanılan malzeme ve ekipmanlar, çevreye olan olumsuz etkileri azaltmak üzere alınan önlemler, tesiste uygulanan temiz üretim teknikleri ile oluşan atıklar ve bu atıkların yönetimine dair bilgileri içeren tesis izleme raporunu faaliyete geçtikten sonraki bir yıl içerisinde, çevre izni yenileme sürecinde ve sonraki üçüncü yılda olmak üzere yazılı ve elektronik ortamda Bakanlığa sunar. Tesis izleme raporu Ek-5’te yer alan formata uygun olarak hazırlanır. Tesis izleme raporu 1/11/2022 ve 32000 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevre Yönetimi Hizmetleri Hakkında Yönetmelik kapsamında yetkilendirilmiş çevre yönetim birimi veya çevre danışmanlık firmaları tarafından hazırlanır. Faaliyet gösterilen alanın mevcut durumunu referans veri olarak değerlendirmek üzere izleme başlığı altında tanımlanan ölçümler gerçekleştirilerek rapora ilave edilir. Rapor sunuluncaya kadar geçen süre içerisinde yapılan deniz izleme çalışmalarında elde edilen sonuçlar, yıllar içerisindeki kalite değişimlerinin gözlenmesi amacıyla parametre bazında karşılaştırmalı olarak raporda yer alır. Raporda 6 ncı maddede tanımlanan temiz üretim tekniklerinin uygulanmasına dair iş termin planı da yer alır. Raporların değerlendirilmesi aşamasında İdarece tesiste yerinde gerekli incelemeler yapılabilir.

Tesislerin faaliyette bulunduğu deniz alanında yapılacak olan ölçüm, analiz ve tespitlere ilişkin sonuçları içeren rapor deniz izleme raporudur. Tesislerce yaptırılan ölçüm, analiz ve tespitlere ilişkin sonuçları içeren deniz izleme raporu izleme çalışmasının yapıldığı tarihten itibaren 1 ay içerisinde hazırlanarak il müdürlüğüne yazılı ve elektronik ortamda sunulur. Deniz izleme raporu Ek-6’da yer alan formata uygun olarak hazırlanır. Deniz izleme raporu Çevre Yönetimi Hizmetleri Hakkında Yönetmelik kapsamında yetkilendirilmiş çevre yönetim birimi veya çevre danışmanlık firmaları tarafından hazırlanır. İzleme çalışmalarında geçmiş yıllarda elde edilen sonuçlar, yıllar içerisindeki kalite değişimlerinin gözlenmesi amacıyla parametre bazında karşılaştırmalı olarak deniz izleme raporunda yer alır. Tesisin bulunduğu deniz alanının bentik ve yüzeysel ortam görüntüleri ile numune görselleri İdareye sunulacak olan deniz izleme raporunda yer alır. Bakanlık tarafından geçmiş yıllardaki veriler de dikkate alınarak deniz çevresinde meydana gelebilecek değişimler ile biyolojik çeşitlilik tahribatının olup olmadığının tespit edilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması amacıyla tesisten, akademik kurum ve kuruluşlara rapor hazırlatılması istenebilir.

Tesisler Bakanlığın görev alanına giren hususlar bakımından 2872 sayılı Kanun ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine göre İdare ve yetki devri yapılan kurumlarca denetlenir. Yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere 2872 sayılı Kanun ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine göre yaptırım uygulanır. Millî Savunma Bakanlığının kadro ve kuruluşunda yer alan kurumlarda bu Yönetmelik çerçevesindeki çevre denetimleri ile sonuçlarına ait işlemler, 24/7/2009 tarihli ve 27298 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Silahlı Kuvvetleri Çevre Denetimi Yönetmeliği hükümleri kapsamında yürütülür. 2872 sayılı Kanun ve ilgili diğer mevzuat uyarınca İdarece yapılacak denetimle ilgili olarak tesisler ölçüm ve analiz giderlerini karşılamakla yükümlüdür. Sediman alım tesislerini, bu Yönetmelik gereklerinin yerine getirilmesi açısından denetleme yetkisi ve yükümlülüğü Bakanlık ve il müdürlüklerine aittir. Millî Savunma Bakanlığı kadro ve kuruluşunda yer alan kurumlara ait tesislerde bu Yönetmeliğin uygulanmasına dair usul ve esaslar Bakanlık ve Millî Savunma Bakanlığınca belirlenir.

Bakanlık bu Yönetmeliğin uygulanmasını sağlamak üzere alt düzenleyici işlem yapabilir.

Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte faaliyette olan tesisler, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde tesis izleme raporlarını İdareye sunmakla yükümlüdürler. Mevcut tesisler için üçüncü ve dördüncü bölüm hükümleri, 1/1/2025 tarihine kadar uygulanmaz. Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliğinin Ek-2’sinin 8.3.5 numaralı satırı kapsamında gemilerin ürettiği atıklar ile yük artıklarının toplandığı atık kabul tesislerinden çevre izin ve lisans belgesi bulunanlar, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir defaya mahsus olmak üzere belge yenilemesi gerekmeksizin il müdürlüğü uygunluk yazısı ile balast sedimanına ilişkin atık kodu eklemek amacıyla e-izin sistemi üzerinden başvurabilirler.

 

Feyza YALÇIN
Kimyager

 

KAYNAKLAR

https://www.resmigazete.gov.tr/

Sürdürülebilir bina sertifikaları olarak da bilinen yeşil bina derecelendirme araçları, belirli sürdürülebilirlik gerekliliklerini veya standartlarını karşılayan binaları değerlendirmek ve tanımak için kullanılır.
Bina sertifikaları, yeşil binalar inşa eden ve işleten şirket ve kuruluşları tanır ve ödüllendirir, böylece onları sürdürülebilirlik konusunda sınırları zorlamaya teşvik eder.
Hükümetin imar kanunları ve düzenlemeleri, iş gücü eğitimi ve kurumsal stratejilerin hedefini yükselten standartlar belirleyerek piyasayı harekete geçirirler.

Sertifikalar yaklaşımlarına göre farklılık gösterir ve bir binanın planlama ve tasarım, inşaat, işletme, bakım, yenileme ve nihai yıkım aşamalarına uygulanabilir.

Sürdürülebilir bina sertifikaları, evler, ticari binalar ve hatta tüm mahalleler gibi farklı bina türleri için kullanılan belirli araçlar veya araç alt kümeleri ile uygulandıkları bina türlerine göre de farklılık gösterebilir.

Binaların çevre üzerinde doğrudan ve dolaylı etkileri bulunmaktadır. Binalar inşaat, kullanım, yenileme, yeniden kullanım ve yıkım sırasında enerji, su ve hammadde kullanır, atık üretir ve potansiyel olarak zararlı atmosferik emisyonlar yayar. Bu gerçekler, sürdürülebilir tasarım yoluyla binaların doğal çevre üzerindeki etkisini azaltmayı amaçlayan yeşil bina standartlarının, sertifikasyonlarının ve derecelendirme sistemlerinin oluşturulmasına yol açtı.

Sürdürülebilir tasarıma yönelik çaba, dünyadaki ilk yeşil bina derecelendirme sistemi olan Bina Araştırma Kuruluşu’nun Çevresel Değerlendirme Yönetimi’nin (BREEAM) piyasaya sürülmesiyle arttı. ABD Yeşil Bina Konseyi (USGBC) de aynı yolu izledi ve yeni inşaatlar için Enerji ve Çevresel Tasarımda Liderlik (LEED) derecelendirme sistemi aracılığıyla binaların çevresel performansını iyileştirmeyi amaçlayan kriterleri geliştirip yayınladı.

LEED’ in önemi artmaya devam etti ve artık mevcut binalar, iç mekanlar ve tüm mahalleler için derecelendirme sistemlerini içeriyor. Diğerleri de Ulusal Ev İnşaatçıları Birliği’ nin (NAHB) Konut Yapıları için Yeşil Bina Kılavuzlarını tanıtmasına yardımcı olmak amacıyla oluşturulan Yeşil Bina Girişimi (GBI) dahil olmak üzere, sürdürülebilir tasarıma yönelik artan ilgi ve talebe yanıt verdi. Başlangıçta Kanada için geliştirilen GBI, Green Globes’ un ABD’de kullanıma sunulmasına yardımcı oldu. Bu ilk programlardan etkilenen ancak kendi ulusal önceliklerine ve gereksinimlerine göre uyarlanan veya mevcut politikanın sınırlarını aşmayı amaçlayan ve net sıfır enerji, doğal çevreyi iyileştiren veya doğanın süreçlerini modelleyen canlı, yenilenebilir ve onarıcı bina konseptleri gibi daha geniş sürdürülebilirlik konularını ele alan bina uygulamaları ve ek derecelendirme sistemleri geliştirildi.

Yeşil ürün standartları 1980’li yıllardan bu yana piyasada yer almakta olup kapsam ve sayı olarak artmaya devam etmektedir. Başlangıçta birçok yeşil ürün standardı, ürün toksisitesi ve bunun çocuk sağlığı ve iç mekân çevre kalitesi (IEQ) üzerindeki etkisine ilişkin artan endişelere yanıt olarak geliştirildi. İklim değişikliği ve kaynakların tükenmesi ile ilgili endişelerin giderek arttığı ve araştırmalarla desteklendiği günümüzde, yeşil ürün standartlarının ve sertifikasyonlarının sayısı ve türü de artmaya devam ediyor. Odak noktası ayrıca daha geniş bir yelpazedeki çevresel sorunları ve ürünlerin üretim, kullanım ve yeniden kullanım sırasındaki etkilerini kapsayacak şekilde genişletildi. Yeşil ürünün evrensel bir tanımı henüz bulunmamakla birlikte, bu ürünlerin çevresel fayda sağladığı ve belirli standartlara uyduğu yönündeki iddiaları karşılaması amaçlanmaktadır.

Sürdürülebilir, yüksek performanslı binalar sunmaya yönelik çabaları yönlendirmeye, göstermeye ve belgelemeye yardımcı olmak için piyasada çok sayıda standart, derecelendirme ve sertifikasyon programı bulunmaktadır. Dünyada yüzlerce yeşil ürün sertifikası var ve bunların çoğu ABD’de kullanılıyor ve sayıları artmaya devam ediyor. Ayrıca dünya çapında kullanımda olan yeşil bina derecelendirme programları da vardır ve bunların bazılarının ana hatlarını çizen önkoşullar ve isteğe bağlı krediler ile yaklaşımları farklılık gösterirken, diğerleri kuralcı bir yaklaşımı benimser ve bazıları da farklı amaçlar için farklı şekillerde karşılanabilecek ürünler ve proje türleri için performansa dayalı gereklilikler önerir. Sonuç olarak, hangi standartların, sertifikaların ve derecelendirme programlarının en güvenilir ve belirli bir projeye uygulanabilir olduğunu belirlemek zorlu ve zaman alıcı olabilir.

 

 

Feyza YALÇIN

Yeşil Bina Sertifika Uzmanı

 

KAYNAKLAR

https://worldgbc.org/

https://www.wbdg.org/

LEED (Leadership in Energy and Environmental Design); Enerji ve Çevresel Tasarımda Liderlik dünyanın en yaygın kullanılan yeşil bina derecelendirme sistemidir. LEED sertifikası, çevresel, sosyal ve yönetimsel faydalar sunan, sağlıklı, yüksek verimli ve maliyet tasarrufu sağlayan yeşil binalar için bir çerçeve sağlar. LEED sertifikası, sürdürülebilirlik başarısının küresel olarak tanınan bir sembolüdür ve pazar dönüşümünün yolunu açan kararlı kuruluşlar ve bireylerden oluşan tüm bir sektör tarafından desteklenmektedir.

LEED v5, LEED’ in en yeni versiyonudur. Yapılı çevrenin düşük karbonlu bir gelecekle uyumlaştırılmasında dönüştürücü bir kilometre taşına işaret ediyor ve eşitlik, sağlık, ekosistemler ve dayanıklılık gibi kritik zorunlulukları ele alıyor.

LEED yeşil bina sertifikasyon programının en son versiyonu olan LEED v5, yapılı çevreyi Paris İklim Anlaşması’nın 2030 ve 2050 hedefleriyle uyumlu hale getirme çabalarında önemli bir kilometre taşıdır. Derecelendirme sistemi eşitlik, sağlık, ekosistemler ve dayanıklılık gibi önemli konuları ele alıyor.

LEED v5, yeniden yapılandırılmış bir LEED derecelendirme sistemi çerçevesi etrafında inşa edilmiştir ve bunların en üstünde sistem hedefleri yer alır: iklim eylemi, yaşam kalitesi ve ekolojik koruma ve restorasyon. Bunlar, derecelendirme sisteminin sonraki birkaç versiyonuna rehberlik edecek ve aynı zamanda proje ekiplerinin çeşitli stratejileri izlemeleri karşılığında ödüllendirilme biçimini önceliklendirme mekanizması olarak hizmet edecek genel odak alanlarıdır.

Daha derine inen LEED’ in Geleceği ilkeleri, LEED’ in LEED v5 ve onu takip eden ve aşağıdakileri içeren versiyonlar aracılığıyla neler yapabileceğini ve başarması gerektiğini gösteren ayrıntılı bir liste belirler:

• İklim krizinin aciliyetini yansıtacak şekilde inşaat sektörünün hızlı bir şekilde karbondan arındırılması (dekarbonizasyon)
• Uyarlanabilir ve dirençli yapılı ortamlara ilham verin ve bunları tanıyın (esneklik)
• İnsan sağlığına ve refahına yatırım yapın (sağlık)
• Çeşitliliğin, eşitliğin ve kapsayıcılığın geliştiği ortamlar yaratın (adil sonuçlar)
• Yenileyici kalkınma uygulamaları (ekosistemler) yoluyla gelişen ekosistemleri destekleyin

LEED stratejileri (önkoşullar ve krediler) sistem hedeflerinin kesişim noktasında yer alır. Derecelendirme sistemini tanımlayan kredi kategorileri, LEED v5’te kredilerin ve önkoşulların yapısı olarak hizmet vermeye devam edecektir.

LEED sertifikası için Minimum Program Gereksinimlerini öğrenin. Bir LEED üyesi talep etmeden önce binanızın veya projenizin uygun olup olmadığını bilmeniz gerekir. Genel olarak herhangi bir yeni bina (ticari veya konut) kalıcı bir yapı ise, yerel bina kurallarına uygunsa ve LEED boyut gerekliliklerine uyuyorsa sertifika almaya uygundur. Yeni Mahalleler, bina iyileştirmeleri ve komple yeniden modelleme projelerinin tümü LEED sertifikasına sahip olabilir.

Ne tür bir projenin sertifikalandırılmasına ihtiyacınız olduğunu belirleyin. Mahalleler, tadilatlar ve evler de dahil olmak üzere her türlü bina için farklı süreçler vardır. Her sertifikasyon farklı profesyoneller tarafından yapılır:

• BD+C: Bina Tasarımı ve İnşaatı. Bu, yeni inşa edilen herhangi bir binanın LEED gerekliliklerini karşıladığını belgelendirir.
• O+M: Operasyonlar ve Yönetim. Mevcut binaları daha verimli veya yeşil hale getirecek iyileştirmeleri onaylar.
• ID+C: İç Tasarım ve İnşaat. İç mekân tasarımlarını sağlıklı ve verimli çalışma alanları olarak sertifikalandırır.
• ND: Mahalle Gelişimi. Mahalle inşaatını, tasarımını ve planlamasını onaylar.
• Evler: Bireysel evlerin enerji tüketimi ve atık yönetimi açısından verimli olduğunu onaylar.

LEED kredi sistemini anlayın. LEED kredileri binanızın “LEED Puanını” oluşturur ve güneş panellerinden ışık kirliliğinin azaltılmasına kadar her şeyi içerir. Potansiyel kredilerin tam listesi LEED Kredi Kütüphanesinde bulunabilir . Binanızı planlarken, projenizin yeşil verimliliğini en üst düzeye çıkarmak için mimarınız ve tasarımcılarınızla potansiyel LEED kredilerini tartışın. Sertifikalı olmak için en az 40 krediye ihtiyacınız var. LEED sertifikası almak için “bina su ölçümü” gibi çeşitli krediler gereklidir. Binalar ayrıca Gümüş (50-59 puan), Altın (60-79 puan) veya Platin (80+ puan) sertifikaları gibi daha yüksek sertifikalara da ulaşabilir.

LEED sertifikalı profesyonellere danışın. LEED sertifikalı Yardımcı Uzmanlar (AP’ler), LEED’e özgü projeleri planlamanıza, tasarlamanıza ve oluşturmanıza yardımcı olmak üzere eğitilir. Zorlu sınavları geçmeleri ve sınavdan sonra bile eğitimlerine devam etmeleri gerekiyor. Bir projeye başlarken, kiraladığınız herhangi bir inşaatçı veya tasarımcının yanında “LEED AP” unvanını arayın. Her AP, projenizle ilgili belirli bir alanda uzmanlaşır (yani AP O+M’ler iyileştirme projeleri üzerinde çalışmak üzere eğitilir).

LEED sertifikasyonunun son tarihini öğrenin. Bu her yıl değişse de Yeşil Bina Konseyi son teslim tarihlerini çevrimiçi olarak da yayınlıyor.

İnceleme süreci boyunca ABD Yeşil Bina Konseyi ile birlikte çalışın. 20-25 gün içinde, alacağınız kredilerin ve projenizle ilgili sorunların ayrıntılarını içeren başvurunuzun bir incelemesini alacaksınız. İncelemeyi kabul etmeniz veya teklifinizde herhangi bir değişiklik yapmanız istenecektir. Teklifi yeniden göndermezseniz, kabul edilmeden veya reddedilmeden önce teklif yeniden incelenecektir. Reddedilmeniz durumunda başvurunuza yeni krediler, belgeler veya ifadeler ekleyerek itirazda bulunabilirsiniz.

 

 

Feyza YALÇIN

Yeşil Sertifika Uzmanı

 

 

KAYNAKLAR
https://www.usgbc.org/

https://www.wikihow.com/

Yeşil Bina Sertifikası için Isıl Memnuniyetsizlik Yüzdesinin (PPD İndisinin) ve Ortalama Isıl Duyu Göstergesinin (PMV indisinin) TS EN ISO 7730 standardında belirtilen koşulları sağlaması gerekmektedir.

Isıl Memnuniyetsizlik Yüzdesi (PPD indisi): Aynı ortamdaki kullanıcılar arasında, ısıl açıdan memnuniyetsiz durumda olanların oranını yüzdesel olarak ifade eden bir parametredir. Ortalama Isıl Duyu Göstergesi (PMV indisi): Aynı ortamdaki çok sayıda kullanıcının bulundukları ortamda, ısıl açıdan nasıl hissettikleri ile ilgili ortalama değeri içeren bir parametredir. (Örneğin; +3 sıcak, 0 nötr, -3 ise soğuk hissedildiği anlamını taşır.)

Yeşil sertifika bina modüllerinin ikincisi ‘İç Ortam Kalitesi’ modülüdür. Bu modülün genel amacı, görsel, işitsel, ısıl konfor koşullarının ve iç hava kalitesinin iyileştirilmesini hedefleyen değerlendirme ve önlemlerin tasarım sürecine dahil edilmesi yoluyla kullanıcılar açısından sağlık ve konforun, pasif (doğal aydınlatma, doğal havalandırma, pasif iklimlendirme, mimari akustik gibi) ve aktif sistemler (yapma aydınlatma, aktif havalandırma, ısıtma sistemleri gibi) aracılığıyla sağlanmasının yanı sıra; konu ile ilgili farkındalığın, verimliliğin, üretkenliğin ve memnuniyetin de arttırılmasıdır. İç Ortam Kalitesi ana modülü; dört sürdürülebilirlik teması ve bu dört sürdürülebilirlik temasını tanımlayan kriterlerden ve her bir kriter için tamamlanması beklenen gerekliliklerden oluşmaktadır.

Modülün üçüncü teması ‘Isıl Konfor’ temasıdır ve İç mekanda kullanıcıların ısıl açıdan konforlu olduğunun, uluslararası standartlara uygun şekilde gösterilmesi amaçlanmaktadır. Düzenli olarak kullanılan mahal: En az 30 dakika boyunca kullanıcısı olan mahallerdir. Düzenli olarak kullanılan tüm mahaller için ‘Fanger Metodu’na göre hesaplanan PPD indisinin standartlarca belirtilen sınır değerin altında olduğunun gösterilmesi ve PMV indisinin TS EN ISO 7730 standardında belirtilen koşulları sağlaması beklenmektedir. İOK 03 Isıl Konfor ana teması kullanıcıların ısıl açıdan konforlu hissetmeleriyle ilgili ulusal ve uluslararası standartlarca kabul edilen kriterleri dikkate almaktadır. Bu ana temadan kredi alınabilmesi için yerine getirilmesi gerekenler ile ilgili açıklamalar aşağıda yer almaktadır.

• Isıl konfor analizleri TS EN ISO 7730 standardında açıklanan ‘Fanger Metodu’na göre yapılmalıdır. Bu metot kullanılarak, binanın düzenli olarak kullanılan tüm mahalleri için PPD ve PMV indisleri hesaplanmalıdır. Bu indisler, ‘Tanım ve Kısaltmalar’ bölümünde açıklanmıştır.
• Zorunlu Kriter: Sağlık ve eğitim amaçlı kullanılan binalarda PPD ve PMV indisleri ile ilgili Tablo 6.31 ve Tablo 6.32’de verilen zorunlu koşullar sağlanmalıdır.

Isıl konfor hesaplamaları, ısıl modelleme araçları aracılığıyla gerçekleştirilebilmektedir. PMV ve PPD indisleri için hesaplanan değerlerine karşılık gelen kredi miktarları yeni binalar için Tablo 6.31’de, mevcut binalar için ise Tablo 6.32’de sunulmuştur. Tablolardan görüldüğü gibi, yeni binalarda ısıl konfor kredisi kazanılabilmesi için PPD < %10 ve -0.5 < PMV < +0.5 şartlarının sağlanmış olması gereklidir. Bu şartlar sağlandığında, eğitim ve sağlık binaları dışındaki bina türlerinde ilgili kredinin tamamı alınabilmektedir. Eğitim ve sağlık binalarında, bu şartın sağlanması zorunlu olup; kredi kazanılabilmesi için ise PPD < %6 ve -0.2 < PMV < +0.2 şartlarının sağlanması gerekmektedir. Mevcut binalar için ise eğitim ve sağlık binaları dışında PPD < %15 ve -0.7 < PMV < +0.7 şartlarının sağlanması koşuluyla da ilgili kredinin bir bölümünün kazanılabildiği görülmektedir.

Tablo 6.31: Yeni Binalar İçin PPD ve PMV Hesap Sonuçlarına Karşılık Gelen Krediler

Tablo 6.32: Mevcut Binalar İçin PPD ve PMV Hesap Sonuçlarına Karşılık Gelen Krediler

Her bir ısıl zon için ‘Fanger Metodu’na göre yapılan değerlendirmeler sonucunda belirtilen koşulların sağlandığını gösteren konunun uzmanı tarafından hazırlanmış dokümanın başvuru sahibi tarafından teslim edilmesi gerekmektedir.

Feyza YALÇIN

Sosyolog/Laboratuvar Yöneticisi

KAYNAKLAR

www.resmigazete.gov.tr

Yeşil Bina Sertifikası için gürültü ölçümlerinin TS ISO 1996-2 standardına uygun şekilde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Yeşil sertifika bina modüllerinin ilki ‘Bütünleşik Bina Tasarım, Yapım ve Yönetimi’ modülüdür. Bu modülün genel amacı, sürdürülebilir yeşil binalar hedefinde yapılacak hem yeni hem de mevcut binaların; tüm sistemin ve sürecin projenin başından itibaren planlandığı, tüm proje paydaşlarının katılımı ile bütünleşik bir proje teslim süreci oluşturarak; performans beklentilerine uygun olarak tasarlanmasının, yapılmasının ve yönetilmesinin sağlanmasıdır.

Bütünleşik Bina Tasarım, Yapım ve Yönetimi (BBT) altı ana tema ve bu altı ana temayı tanımlayan kriterlerden ve her bir kriter için tamamlanması beklenen gerekliliklerden oluşmaktadır. Modülün ikinci teması ‘Bütünleşik Tasarım’ temasıdır ve bu temanın beşinci kriteri ise ‘İşitsel Konfor’ üzerinedir. İşitsel konfor kriteri, işitsel konforu sağlamaya ilişkin projelerin; bütünleşik tasarım çerçevesinde hazırlanmasını amaçlamaktadır. Diğer bir deyişle bütünleşik tasarım çerçevesinde, binada bulunan sabit ekipmanın yaydığı gürültünün yakındaki gürültüye çok hassas binalara ve alanlarda etkisini kontrol altına almak amaçlanmaktadır.

BBT işitsel konfor kriterden tam kredi almanın gerekliliği ‘Akustik Projesi’ hazırlanmasıdır. Bunun için ise aşağıdaki koşullardan birinin sağlanması gerekir:

(1) Binanın 800 metre yarıçapındaki çevresinde çok hassas kullanımlı bina ya da alanlar (Konut, yataklı hizmet veren sağlık kurumları, eğitim kurumları, çocuk ve yaşlı bakım evleri, canlı müzik izni almış olan oteller hariç diğer oteller, açık arazideki ve yerleşim alanı içindeki sessiz alanlar gibi kullanımlar) bulunmamasının harita ile kanıtlanması durumunda kriter gerekliliği sağlanır.

(2) Binanın dış cephesinde, çatısında veya binaya ait açık alanda; havalandırma, ısıtma, soğutma ekipmanı ve benzeri sabit ekipman bulunmamasının proje ile kanıtlanması durumunda kriter gerekliliği sağlanır.

(3) Binanın 800 metre yarıçapındaki çevresinde çok hassas kullanımlı bina ya da alan (Konut, yataklı hizmet veren sağlık kurumları, eğitim kurumları, çocuk ve yaşlı bakım evleri, canlı müzik izni almış olan oteller hariç diğer oteller, açık arazideki ve yerleşim alanı içindeki sessiz alanlar gibi kullanımlar) bulunması durumunda, hazırlanan ‘Gürültü Raporu’ ile, binada bulunan sabit ekipmanın gürültüsünün, en yakın gürültüye çok hassas kullanımlı bina veya alandaki mevcut arka plan gürültüsünü aşmamasının kanıtlanması durumunda kriter gerekliliği sağlanır. Belirtilen gerekliliklerden biri yerine getirildiğinde tam kredi alınabilmektedir.

Kriter gerekliliğinin ‘Gürültü Raporu’ ile sağlanması durumunda, aşağıdaki yöntemlerin kullanılması zorunludur. Arka plan gürültüsünün belirlenmesi için değerlendirilecek çok hassas kullanımlı bina ya da alanda; (Konut, yataklı hizmet veren sağlık kurumları, eğitim kurumları, çocuk ve yaşlı bakım evleri, canlı müzik izni almış olan oteller hariç diğer oteller, açık arazideki ve yerleşim alanı içindeki sessiz alanlar gibi kullanımlar) ya ortalama bir günde 24 saatlik gürültü düzeyi ölçüm yapılmalı, ya da gerekçelendirilerek seçilecek en sessiz saatte gürültü düzeyi ölçümü yapılmalıdır. Gürültü düzeyi ölçümleri TS ISO 1996-2 standardına uygun şekilde gerçekleştirilmelidir. Binada bulunan sabit ekipmanın gürültüsünün, en yakın gürültüye çok hassas kullanımlı bina veya alana etkisi; TS ISO 9613-2 standardına göre hesaplanmalıdır.

Bu standartların içeriği şu şekildedir;

Türk Standartları Enstitüsü (2009) TS ISO 1996-2. Akustik- Çevre Gürültüsünün Tarifi, Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi- Bölüm 2: Çevre Gürültü Seviyelerinin Tayini. Türk Standartları Enstitüsü (2006) TS ISO 9613-2. Akustik- Sesin Dışarıda Yayılırken Azalması- Bölüm 2: Genel Hesaplama Yöntemi.

‘Gürültü Raporu’ aşağıdaki hususları içermelidir:

1. Gürültü kaynağı (Binanın dış cephesinde, çatısında veya binaya ait açık alanda; havalandırma, ısıtma, soğutma ekipmanı ve benzeri sabit ekipmanlar) verileri
2. Alıcı (En yakın gürültüye çok hassas kullanımlı bina veya alan) verisi

• TS ISO 1996-2 standardına uygun arka plan gürültü ölçüm raporu

1. TS ISO 9613-2 standardına uygun alıcıda gürültü düzeyi hesaplama verisi
2. Ölçülen arka plan gürültüsü ve hesaplanan alıcı gürültü düzeyi karşılaştırması
3. Alıcıdaki gürültünün istenen düzeyde olmaması durumunda; alınan önlemler ve yeni gürültü hesapları ile uygunluğun kanıtlanması

 

 

Feyza YALÇIN

Sosyolog/Laboratuvar Yöneticisi

 

KAYNAKLAR

www.resmigazete.gov.tr

Yeşil sertifika, yeşil sertifika değerlendirme kuruluşu tarafından yapılan değerlendirme sonrası, kuruluşça binaya veya yerleşmeye verilen bir belgedir ve bu belgeyi almak isteğe bağlıdır.

Yeşil Sertifika Uzmanı tarafından Yeşil Sertifika Platformu’na kayıt yaptırılır. Binaların sağladığı kriterlere ilişkin belgeler, ‘Planlama ve Tasarım’ ‘Uygulama Aşaması’ ve ‘Uygulaması Tamamlanmış’ olarak belirlenen aşama içinde sisteme yüklenir. Sisteme yüklenen belgeler doğrultusunda Yeşil Sertifika Değerlendirme Uzmanları, yaptıkları değerlendirme sonucunda her kriter için, kredilendirme ve sertifika düzeyini belirten ayrı raporlar hazırlar. Tasarım ekibi tarafından tamamlanan çalışmanın Değerlendirme Kuruluşuna gönderilmesinden sonra tamamlanan son değerlendirme ve kredilendirmenin ardından belirlenen sertifika düzeyi ile beraber, denetlemenin sonucu ayrıntılı bir açıklamayla tasarım ekibine bildirilir. Tasarım ekibi ya da proje sahibinin bildirilen sonuca bir itirazı olursa tekrar değerlendirme yapılarak nihai sonuç belirlenir.

Yeşil Sertifika Kılavuzu sertifika sürecindeki binaları; yeni bina ve mevcut bina olmak üzere iki modülde değerlendirir. Yeşil sertifika başvuru tarihinden en az iki yıl önce yapı kullanımına alınmış olan binaya mevcut bina denir. İki yıldan az ise bu yeni binadır. Bu iki modülde de, değerlendirmeye alınan bina tipolojileri; konut, ofis binaları, eğitim binaları, oteller, sağlık binaları, alışveriş ve ticaret merkezleri, diğer (sinema, tiyatro, müze, kütüphane, düğün salonu, yurt, bakımevi vb) şeklindedir. Yeşil sertifika bina ölçeğinde yer alan modül ağırlıkları, modüllerde yer alan kriterler ve kriterlerin kredileri ile sağlanması gereken kriter gereklilikleri; farklı bina tipolojileri için değişiklik göstermektedir.

Yeşil sertifika bina değerlendirme ana modülleri 6 tanedir:

1. Bütünleşik Bina Tasarım, Yapım ve Yönetimi (BBT)
2. İç Ortam Kalitesi (İOK)
3. Yapı Malzemesi ve Yaşam Döngüsü (YMD)
4. Enerji Kullanımı ve Verimli (EKV)
5. Su ve Atık Yönetimi (SAY)
6. İnovasyon Bina (İNO)

Bütünleşik Bina Tasarım, Yapım ve Yönetimi (BBT); Türkiye’de yeşil bina ve yerleşmelerin oluşturulması sürecinde proje planlama, bütünleşik tasarım, yapım ile ilgili dokümanların hazırlanması, yapım, kontrol, işletmeye alma ve kabul ile işletme, bakım, ölçüm ve tesis yönetimi konularında tanımlanan hedef ve kriterler çerçevesinde performans beklentilerine uygun olarak tasarlanmış ve inşa edilmiş bütünleşik bina tasarım, yapım ve yönetiminin sağlanmasıdır.

BBT modülün genel amacı, sürdürülebilir yeşil binalar hedefinde yapılacak hem yeni hem de mevcut binaların; tüm sistemin ve sürecin projenin başından itibaren planlandığı, tüm proje paydaşlarının katılımı ile bütünleşik bir proje teslim süreci oluşturarak; performans beklentilerine uygun olarak tasarlanmasının, yapılmasının ve yönetilmesinin sağlanmasıdır. ‘Bütünleşik Bina Tasarım, Yapım ve Yönetimi’ (BBT) ana modülü altı ana tema ve bu altı ana temayı tanımlayan kriterlerden ve her bir kriter için tamamlanması beklenen gerekliliklerden oluşmaktadır.

İç Ortam Kalitesi (İOK); iç mekanlarda kullanıcılar için sağlıklı ve konforlu ortamların tasarlanmasını sağlamak gerekliliğidir.

İOK ana modülünün genel amacı; görsel, işitsel, ısıl konfor koşullarının ve iç hava kalitesinin iyileştirilmesini hedefleyen değerlendirme ve önlemlerin tasarım sürecine dahil edilmesi yoluyla kullanıcılar açısından sağlık ve konforun, pasif (doğal aydınlatma, doğal havalandırma, pasif iklimlendirme, mimari akustik gibi) ve aktif sistemler (yapma aydınlatma, aktif havalandırma, ısıtma sistemleri gibi) aracılığıyla sağlanmasının yanı sıra; konu ile ilgili farkındalığın, verimliliğin, üretkenliğin ve memnuniyetin de arttırılmasıdır. İç Ortam Kalitesi ana modülü; dört sürdürülebilirlik teması ve bu dört sürdürülebilirlik temasını tanımlayan kriterlerden ve her bir kriter için tamamlanması beklenen gerekliliklerden oluşmaktadır.

Yapı Malzemesi ve Yaşam Döngüsü (YMD); Mimar, malzeme üreticisi, yüklenici ve kullanıcılarda çevreye duyarlı malzeme seçim ve kullanım bilincini arttırarak; Türkiye’de tasarlanacak yeşil binaların çevre etkisini minimize etmek; kullanıcıların sağlık, konfor ve emniyet koşullarını sağlamaktır. Yapı Malzemesi ve Yaşam Döngüsü (YMD) ana modülü, yedi ana tema ve bu yedi ana temayı tanımlayan kriterlerden ve her bir kriter için tamamlanması beklenen gerekliliklerden oluşmaktadır.

Yeşil Bina Kılavuzu’nun oluşturulması sürecinde ele alınan altı modülden birisi olan ‘Yapı Malzemesi ve Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi’nin amacı, sürdürülebilir binaların gerçekleştirilmesi aşamasında kullanılacak malzemelerin çevreye olan etkilerinin en az düzeyde tutacak kriterlerin belirlenerek sunulmasıdır. Bu kriterler genel olarak özellikle tükenebilir ve yenilenemeyen doğal kaynakların kullanımının azaltılmasını, teknolojik ve endüstriyel üretim süreçleri sonucunda açığa çıkan ve hava, toprak ve suya karışan her türlü katı, sıvı ve gaz atıkların azaltılmasını ve seçilen malzemelerin uygulandığı binalarda insan sağlığına olumsuz etkisinin bertaraf edilmesini amaçlamaktadır.

Enerji Kullanımı ve Verimliliği (EKV); binalarda tüketilen enerjinin en aza indirilmesi ve doğru enerji kaynaklarının seçilmesi yoluyla çevre kirliliğinin azaltılması ve sürdürülebilirliğin desteklenmesi ile birlikte yenilenebilir enerji ile desteklenen yüksek enerji verimli bina olarak kabul edilen Türkiye’deki binalarda enerji performansı iyileştirme politikaları kapsamında belirlenecek ‘Neredeyse Sıfır Enerjili Bina’ (nSEB) uygulamasının yaygınlaştırılmasına destek olmaktır. ‘Enerji Kullanımı ve Verimliliği’ ana modülü; iki sürdürülebilirlik teması ve bu iki sürdürülebilirlik temasını tanımlayan kriterlerden ve her bir kriter için tamamlanması beklenen gerekliliklerden oluşmaktadır.

EKV modülünün genel amacı, yeni binaların tasarlanması ve mevcut binaların yenilenmesi süreçlerine; bina enerji performansının arttırılmasına yönelik tedbirlerin dahil edilmesini sağlamaktır. Bu amaca yönelik olarak; binaların enerji ihtiyacının azaltılması, enerjinin etkin kullanılması ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına ilişkin çözümlerin değerlendirilmesi sonucunda uygun kaynaklardan yararlanılması yoluyla binalardaki enerji kullanımının optimize edilmesi hedeflenmektedir.

Su ve Atık Yönetimi (SAY); sürdürülebilir, etkin ve verimli su kullanımı ile atık yönetiminin planlanması ve uygulanmasının geçerliliği olan tasarım girdileri ve yürürlükteki yasal düzenlemelere uyularak binaların etkin su kullanımı ile atık yönetimlerini sağlamaktır. ‘Su ve Atık Yönetimi’ ana modülü, iki sürdürülebilirlik teması ve bu iki sürdürülebilirlik temasını tanımlayan kriterlerden oluşmaktadır.

SAY modülünün genel amacı; binalarda sürdürülebilir ve etkin su kullanımının sağlanması, alternatif su kaynaklarının (Yağmur suyu, Gri su gibi) değerlendirilmesinin de göz önüne alınmasıdır. Bununla birlikte, binalardaki evsel kullanımlardan kaynaklanan katı atıkların da yönetimlerinin planlanması ve uygulanmasının sağlanması; konu ile ilgili farkındalığın, verimliliğinin, üretkenliğinin ve memnuniyetin de arttırılmasıdır.

İnovasyon Bina (İNO); Yeşil Sertifika başvurusunda bulunan projelerde ‘bina ve bina kullanıcılarının yaşam kalitesini yükseltici, sosyal ve sağlıklı yaşam avantajları sunan, yenilikçi ve sürekli izlenebilir çözümlerin projenin ‘tasarım’ ve ‘uygulama’ aşamalarında teşvik edilmesidir.

‘Bina İnovasyon’ modülü BBT modülünde tasarım aşamasında mükemmeliyetçi ve yaşam kalitesini yükselten çözümleri teşvik ederken; İNO_Bina modülünde; çevresel ve yaşamsal kaliteyi arttırıcı, bilinçli bina kullanıcısı profili hedefleyen, tüketici bilinçlendirmeye dönük çözüm ve eğitimleri içeren tüm yenilikçi ya da iyileştirici uygulamaların teşvik edilmesini amaçlamaktadır. ‘İnovasyon Bina’ ana modülü iki ana sürdürülebilirlik teması ve bu iki ana temayı tanımlayan kriterlerden ve her bir kriter için tamamlanması beklenen gerekliliklerden oluşmaktadır.

 

Feyza YALÇIN
Sosyolog

 

KAYNAKLAR

https://www.resmigazete.gov.tr/